Szybowce ustawione na gridzie (fot. Paul Haliday)
Zawody szybowcowe polegają na pokonywaniu szybowcem bez użycia napędu założonej trasy lub dowolnego przelotu. Najkrótsze regulaminowe zadania na zawodach szybowcowych to 100 km, najdłuższy rekordowy przelot miał 3008 km długości. Szybowiec stale opada względem powietrza, więc by był możliwy odpowiednio długi przelot musi odzyskać wysokość korzystając z pionowych prądów powietrznych. Na terenie płaskim najczęstszym zjawiskiem, które umożliwia nabranie wysokości, są ruchy konwekcyjne powietrza nagrzanego przez słońce od powierzchni ziemi. Na przelot termiczny składają się przeskoki, czyli fragmenty trasy pokonywane lotem ślizgowym oraz krążenia w kominach termicznych, służące odzyskaniu wysokości utraconej podczas przeskoku. Jeśli konwekcja zostaje uporządkowana przez wiatr w linijne szlaki, możliwy jest długotrwały lot „na termice” bez utraty wysokości. Warunki takie umożliwiają wykonanie długich i szybkich przelotów. W górach szybownicy wykorzystują składową pionową wiatru omijającego przeszkody, tak zwany żagiel i falę powstającą przy silniejszym wietrze w wyższych warstwach nad pasmami gór. Zjawiska te są ściśle związane z ukształtowaniem terenu. Obecnie większość rekordów została pobita w górach.
Niektóre konkurencje przelotowe to:
- przelot otwarty,
- przelot docelowy – przelot z zadeklarowanym przed startem miejscem lądowania. Wyróżnia się ponadto przeloty docelowe, docelowo-powrotne, po trasie trójkąta lub wieloboku,
- przelot prędkościowy zamknięty – przelot po zamkniętej trasie, w którym celem jest uzyskanie jak największej średniej prędkości na trasie.
Współcześnie na zawodach szybowcowych praktycznie nie organizuje się już konkurencji przelotów otwartych, bowiem odległości możliwe do pokonania stały się zbyt duże, by w ciągu nocy można było przywieźć szybowce z powrotem i bezpiecznie startować nazajutrz. Stąd ogromna przewaga tras zamkniętych, z lądowaniem na miejscu startu po pokonaniu kilkuset kilometrów. Przy tym klasyczne przeloty zamknięte (zaliczenie punktów zwrotnych w wyznaczonej kolejności) przekształciły się w konkurencje obszarowe – tu pilot sam określa również punkty zwrotne w wyznaczonym obszarze. Tego typu konkurencje zwiększają poziom trudności, wymagając od pilotów coraz lepszej znajomości meteorologii i nawigacji, zachowując zalety klasycznych tras zamkniętych.
W Polsce rozgrywa się obecnie zawody szybowcowe w kilku klasach:
- Klub B – starsze konstrukcje szybowców np. Pirat, Junior, Puchacz
- Klub A – starsze konstrukcje o lepszych osiągach, bez balastu np. Jantar Std, DG 100, Std Cirrus,
- Standard – szybowce o rozpiętości 15 m z możliwością używania balastu, ale bez mechanizacji skrzydeł np. Jantar Std, DG 300, ASW 24, Discus 2, Lak 19
- 15 metrów – szybowce o rozpiętości 15 m z możliwością używania balastu, z mechanizacją skrzydeł np. Diana 2, Ventus 2x, ASW 27
- 18 metrów – szybowce o rozpiętości 18 m z możliwością używania balastu, z mechanizacją skrzydeł np. ASG 29, Ventus 2x 18m, Lak 17, JS1
- Otwarta – szybowce bez ograniczenia rozpiętości np. Jantar 2B, Nimbus 4, EB 29, ASW 22
System rozgrywania zawodów przewiduje rozgrywanie Mistrzostw Polski (MP), Krajowych Zawodów Szybowcowych (KZS), Regionalnych Zawodów Szybowcowych (RZS) a także Zawody w Wyścigach Szybowcowych (ZwWS). Zawody dzielą się na kategorie: seniorów, juniorów i kobiet.
Celem Szybowcowych Mistrzostw Polski jest wyłonienie Mistrzów i Wicemistrzów Polski w danej kategorii i klasie.
